نشست علمی ارزیابی مدرسه

با نام خدا

 ارایه الگوی ارزیابی وفادار یا حساس به نظریه تربیتی

سه شنبه، ۱۰ دیماه۱۳۹۸

نشست علمی ارزیابی مدرسه

موسسه رادین

____________________________________ 

مقدمه و پیش فرض:

• الگو نداریم و به الگو نیاز داریم.
• ارزشیابی یا ارزیابی قهرا نمی تواند خنثی باشد. ما به سختی بتوانیم الگوی واحد جهانی برای ارزشیابی مدرسه داشته باشیم. چه چیز برای ما ارزش است و اعتبار تربیتی دارد ( حساسیت ها و اولویت ها) ؟ و دانش مفید و معتبر درباره آن چیز چگونه بدست می آید؟

اولا،  در مدرسه دنبال رخداد های تربیتی پیچیده و فاخری هستیم که چندان تن به سنجش و ارزشیابی های کمی نمی دهند. مانند دینداری، خلاقیت، کنجکاوی، اعتماد به نفس، روحیه کار جمعی، هویت ملی، احترام به اقوام و خرده فرهنگ ها، تفکر نقاد، راستگویی، شفقت و مهربانی، فراشناخت، مهارت های گفتگو و ‌…. ( برایندها)

فقط قرار نیست سطح سواد پایه و مثلا ویژگی هایی مانند حضور منظم در مدرسه و کلاس های درس یا مختصات فضا و تجهیزات و مقایسه آن با استاندارد ها را بسنجیم و اندازه گیری کنیم.

ثانیا، مقوله های فرایندی مانند مشارکت دانش آموزان در مدیریت مدرسه، مشارکت معلمان در امور مدرسه، میزان مشارکت مادی و معنوی والدین، اهتمام به توانمند سازی نیروی انسانی، فرصت های یادگیری غیر رسمی در مدرسه که توسط مدرسه تدارک دیده می شود( فوق برنامه، تربیتی)، نگرش نسبت به تغییر، …. مورد نظر است. پرونده هر کدام از این ها را می توان با اندازه گیری و مشتی عدد و رقم بست. اما واقعا کفایت می کند؟ و تصویر روشن و دقیقی از این ابعاد مدرسه داری به ذینفعان ارائه می کند؟!

ثالثا، آنچه اساسا تن به عدد و رقم نمی دهند اما بسیار حائز اهمیت هستند… مانند فرصت های یادگیری غیر رسمی در مدرسه که توسط دانش آموزان تدارک دیده می شود( باندها و حلقه های دوستی( … مدرسه نامریی   ( دکتر علی اصغر احمدی)، یادگیری های پنهان، یادگیری های هدف آزاد ( مایکل اسکریون)

_____________________________________

بنابراین موسسه رادین یا هر نهاد دولتی و غیردولتی که بخواهد حق مطلب را ادا کند و واقعا یاری رسان دست اندرکاران و پیشران تعالی تربیتی باشد، باید بدنبال طراحی الگوی ارزشیابی پاسخگو به این پیچیدگی ها باشد و از تحویل گرایی یا فروکاست گرایی بپرهیزد. یعنی بتواند یک “مانیفست تربیتی” را در گزارش ارزیابی عملکرد مدرسه بازتاب دهد. وگرنه صرف منابع برای ارزشیابی توجیه عقلانی نخواهد داشت. برنامه تربیت ارزیابان مدرسه هم باید برای آماده سازی انان جهت ورود به این عرصه ها و اظهار نظر کارشناسانه/ خبرگانه در این زمینه ها تمهیدات لازم را اندیشیده باشد. ارزیاب باید دارای توانمندی جهت آسیب شناسی تربیتی با استفاده از منابع اطلاعاتی مختلف و داده های بدست آمده از روش های مختلف باشد… شرط لازم و کافی برای ارزشیابی با کیفیت و عیار مورد نظر است.

البته اندازه گیری کمی برای پاره ای شاخص ها هم در گزارش ارزشیابی لازم است و می تواند زوایایی از حیات مدرسه را بازنمایی و بازگویی کند. اما هرگز نباید تصور شود مشتی عدد و رقم تمام آنچه باید در حدیث مدرسه گفته آید را روایت کند و مبنایی برای تصمیم گیری های قابل دفاع باشد.

نتیجه گیری:

• ارزشیابی مدرسه باید بتواند نغبی به هزارتوی فعل و انفعالات مدرسه بزند. مدرسه را نباید به یک محیط ساده تک لایه تقلیل داد.
• ضرورت ارزشیابی “دو رگه” یا هیبرید از عملکرد مدرسه : وجوه “دو رگه سازی ( hybridization) و تربیت ارزیابان واجد صلاحیت و حرفه ای: 

1. داده های کمی و کیفی، انتقال جسم و انتقال روح، انعکاس سطح عملکرد و انتقال عمق عملکرد، انتقال پوسته و انتقال هسته
2. ارزشیابی درونی و بیرونی، دیدن با چشم درون و چشم برون… در اولی می تواند سرنخ هایی بدست اید که از دید ارزیاب بیرونی پنهان بماند.
3. وجه عام ( شاخص های عام) و وجه خاص( شاخض های خاص)… فلسفه یا برند خاص مدرسه یا گروه مدارس
4. گزارش حاوی پردازش های کمی( نمودار ها، درصد ها، میانگین ها) و پردازش های کیفی ( تصاویر، نقاشی ها، نمونه کارهای نوشتنی یا ساختنی بچه ها، روایت ها، شعر، کلیپ ویدیویی(
5. ارزشیابی هدف مدار و ارزشیابی هدف آزاد
6. ارزشیابی منحل در فرایند تدریس و ارزشیابی متمرکز بر برایند تدریس

• بقول ایزنر فاش ساختن و منتقل کردن آنچه اتفاق می افتد باید یک مساله هنری تلقی شود و واجد ۳ ویژگی باشد:
  • Expressive درون زا و خلاقانه
  • Revealing ژرف و پرده بردارانه
  •  Sensitive حساس و گیرنده

ارزشیاب حرفه ای یک تکنسین نیست و فرایند ارزشیابی را هم نباید به یک فرآیند تکنیکال تقلیل داد.